Bir iletkenin direnci; iletkenin boyu, kesiti ve iletkenin yapıldığı malzemenin özdirencine bağlıdır. Direncin; boy, kesit ve özdirençle arasındaki bağıntıyı veren formül şu şekildedir:
w1(1.3)

 

 

 

 

Eşitlik (1.3)’de {iletkenin yapıldığı malzemenin özdirencini, l iletkenin m cinsinden boyunu ve S ise mm2 cinsinden kesitini ifade etmektedir. 18-20 °C’deki birim uzunluk (1 metre) ve birim kesitteki (1 mm2)

iletkenin direncine özdirenç denir. Birimi ohm.mm2/m’dir. Özdirencin tersine öziletkenlik denir. Onun birimi ise m/ohm.mm2’dir.
Eşitlik (1.3)’de verilen iletken direnç durumunu gösteren formül şu şekilde yorumlanabilir:
1. İletkenin uzunluğu ile doğru orantılıdır.
2. İletkenin kesitiyle ters orantılıdır.
3. İletkenin yapıldığı malzemeye bağlıdır.

 

Soru: 100 m uzunluğunda, 50 mm2 kesitinde bir iletkenin özdirenci 0.015 ohm.mm2/m ise direncini hesaplayınız.
Çözüm :

w2

 

Direncin Sıcaklıkla Değişimi

Saf metallerin direnç-sıcaklık ilişkileri için aşağıda verilen matematiksel ifade kullanılabilir:

w3

 

Eşitlik (1.4)’de R, T sıcaklığındaki direnç değerini; R0, Τ0 sıcaklığındaki direnç değerini, T, R direncinin hesaplandığı sıcaklığı, Τ0, başlangıç referans sıcaklığını ve α, direncin sıcaklık değişim katsayısını göstermektedir. Eşitlik (1.4)’de, direnç değerleri için ohm, sıcaklık değerleri için °C, sıcaklık değişim katsayısı için 1/°C birimleri kullanılmaktadır.

 

Örnek: Saf bir metalin 0 °C’deki direnç değeri 500 ohm olarak ölçülmüştür. Bu metale ait sıcaklık değişim katsayısı α=0.004 ise, bu metalin 50 °C’deki direnç değeri nedir?

 

Çözüm :   R  = R0(1+α(Τ−Τ0) = 500(1+0.004(50-0) = 600 ohm

 

Her maddenin direnci sıcaklıkla artmayabilir. Karbon, silikon ve germanyumun sıcaklık arttıkça direnç değerleri azalır.

Saf bir metalin 20 °C’deki direnç değeri 100 ohm ve 40 °C’deki direnç değeri 110 ohm ise bu metale ait sıcaklık değişim katsayısı nedir?

 

Direnç Renk Kodları

Direnç değerinin okunmasında fiekil 1.5’de verilen direnç renklerinden yararlanılır. Çizelge 1.4’de verilen tabloya göre yapılacak hesaplama sonucunda elde edilen direnç değeri Ohm olarak bulunur.
Çizelge 1.4’de verilmeyen dördüncü renk olan D ise toleransa karşılık gelmektedir. Tolerans değeri altın rengi için ±% 5, gümüş rengi ise ±% 10 ve renk yok ise ±% 20 olarak kullanılır.

w4

 

Çizelge 1.4 Dört renkle gösterilmiş dirençler için hesaplama tablosu.

 

w5

 

Burada verilmeyen beş renkle gösterilmiş dirençler için ise, ilk üç renk katsayı-sı yanyana getirildikten sonra, 4. renk çarpan olacak şekilde hesaplama yapılır. Bu
durumda, beşinci renk toleransı göstermektedir.

Soru:

Dört renkle gösterilmiş bir direncin üzerindeki renkler sırasıyla sarı, mor, siyah ve altın rengi ise direnç değerini hesaplayınız.

Çözüm :
1. renk      2. Renk     3. Renk            Tolerans                Hesaplanan
Sarı (4)      Mor (7)      Siyah (10°)     Altın (±% 5)         47±%5 ohm

 

Soru: Beş renkle gösterilmiş bir direncin üzerindeki renkler sırasıyla kırmızı, turuncu, mor, siyah ve gümüş rengi ise direnç değerini hesaplayınız.
Çözüm :
1. renk             2. Renk                      3. Renk                  4. Renk              Tolerans                           Hesaplanan
Kırmızı (2)      Turuncu (3)            Mor (7)                    Siyah (10°)        Gümüş(±%10)            237±%10 ohm

 

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz