Asenkron motorun çalışma prensibi :
Aşağıdaki şekildeki gibi bir eksen etrafında serbestçe dönebilen alüminyum bir disk ve U mıknatısını aynı mile serbestçe dönebilecek ve alüminyum diske sürtmeyecek şekilde yerleştirelim. Alüminyum iletkendir fakat magnetik özelliği yoktur.Demir ise hem iletken hem de magnetik özelliklidir.
U şeklindeki mıknatısı saat ibresinin tersi yönünde döndürelim. Mıknatısın N ve S kutuplarındaki manyetik kuvvet çizgileri alüminyum diski keseceğinden, alüminyum diskte fuko akımları indüklenir. Manyetik alan içinde bulunan bu iletken fuko akımları itileceğinden disk mıknatısın döndürüldüğü yönde dönmeye başlar.
U mıknatısı hareket etmediği zaman N ve S kutuplarının manyetik kuvvet çizgileri alüminyum diski kesmediklerinden fuko akımları indüklenmez, dolayısıyla disk de dönmez.
Alüminyum disk U mıknatısının döndürüldüğü yönde daha düşük devirle döner. U mıknatısının kutuplarının meydana getirdiği manyetik kuvvet çizgilerinin diski kesme hızı ,bu iki devir arasındaki fark kadardır. Diskin devri mıknatısın devrine eşit olursa,disk ile mıknatıs beraber dönüyor demektir,bu durumda mıknatısın manyetik kuvvet çizgileri alüminyum diski kesmeyecek, fuko akımları da meydana gelmeyecektir. Bu (b) deki durumdan farklı olmayacaktır.
Şu halde diskin devri mıknatısın devrine hiçbir zaman eşit olmaz.
Alüminyum diskin devri mıknatısın devrine eşit olduğundan fuko akımları indüklenmez. Dolayısıyla, diski döndüren kuvvet ortadan kalkar, diskinde devri düşer. Disk devrinin düşmesi mıknatısın kuvvet çizgilerinin diski kesmesine sebep olur, diskte fuko akımları indüklenir ve bir döndürme meydana gelir. Disk dönmesine devam eder.
Asenkron motorlarda STATOR ve ROTOR olmak üzere iki kısım bulunmaktadır. Asenkron motorda statorda ana sargı ve yardımcı sargı vardır.Ana sargıya gerilim 2 ucundan uygulanır, yardımcı sargıya ise bir devre elemanı üzerinden devresini tamamlar.Senkron motorda ise statorda sadece ana sargı vardır.Motorun dönüş yönünü yardımcı sargıya uygulanan akımın yönü belirler.Asenkron motorda rotor alüminyum iken,senkron motorda mıknatıstır.
Stator :
Stator asenkron motorun duran kısmıdır. 0,4 – 0,5 veya 0,8 mm kalınlığında silisyumlu saclar özel kalıplarla preste basılır. Bu nüve stator gövdesinin içine sıkıca yerleştirilir. Sargılarla oluşturulan bu nüve stator sargısını oluşturur
Rotor :
Asenkron motorun dönen kısmına rotor denir. Kısa devreli rotor (sincap kafesli rotor) ve sargılı rotor (bilezikli rotor) olmak üzere iki çeşit rotor vardır.
Çamaşır ve bulaşık makinesi ve buzdolaplarında kullanılan motorların rotorları kısa devreli rotorlardır.
Şematik Gösterimi;
Yanda 1 fazlı yardımcı sargılı asenkron motor şematik olarak gösterilmiştir.
Şekilde görüldüğü gibi , motorun ana ve yardımcı olmak üzere iki sargısı vardır. Çamaşır makinelerinde asenkron motorlar yıkama ve sıkma motoru olarak kullanılmaktadır. Aşağıdaki, ARY-11 serisi makinelerde kullanılan motorun şematik gösterimi verilmiştir.
Görüldüğü gibi aynı gövdeye yerleştirilmiş birbirinden farklı iki motor içermektedir. Kutup sayıları birbirinden farklı, iki sargı kullanılmaktadır.
Yıkama motoru çift yöne,sıkma motoru ise tek yöne döner.
Tek yönlü asenkron motorlar,kompresör,vantilatör,aspiratör,ÇM sıkma,BM sirkülasyon,fan motorlarıdır,bu motorlarda RANA < RYARDIMCI olarak ölçülür.
Çift yönlü asenkron motorlar ise ÇM yıkama motorları olarak kullanılmaktadır.Bu motorlarda RANA =RYARDIMCI olarak ölçülür.
Asenkron olan BM ana sirkülasyon motor yönleri ters bağlanırsa,motor çalışır,ancak ortalama 40 d/d olması gereken pervane turları yaklaşık 15 d/d mertebesine düşer,bu da yıkama performansını düşürür.
